17’nci kehaneti… “İstanbul’un Fethi” Gravür, Blaise de Vigenere tercümesi “L’Histoire de la Décadence de l’Empire Grec, et Establissement de Celvy des Turcs par Chalcondile Athenien…” isimli kitabın 1650, Paris baskısından çıkmadır. (*)

• Döneminin el (kök) boyası. (**)
• Çok nadirdir.
• Bakır baskı.
• 33.7 x 23 cm. (Çerçeveli, 44.5 x 33.5 cm.)

——+—– “Türk İmparatorluğu’nun Çöküşü – On Yedinci Figür” başlığını taşıyan gravür, Chalcondyles’ın Türk İmparatorluğu’nun geleceğine ilişkin 17 kehanetinden 17’ncisini ifade ediyor. Gravür başlığı altında (Chalcondyles’ın el yazmalarından alıntılanan) arkaik Grekçe ifadeler yeralıyor. Epigram (***) kısmı ise şaşırtıcıdır. Eski Türkçe (Osmanlıca) kelimeler Latin harfleriyle yazılmıştır. Epigramın günümüz Türkçesiyle transkripsiyonu şöyledir: “Padişahımız gelir, kafirun (kafirin) memleketi(ni) alır, Kızılelma’yı alır, kabzeyler (zapt eder) (,) yedi yıla dek gavur kılıcı çıkmaz ise on iki yıla dek onların beyliğini eder (,) evi yapar (,) bağı diker, bahçeyi bağlar, oğlu kızı olur (.) On iki yıldan sonra Hristiyan’ın kılıcı çıkar, o Türkü gerisine püskürtür.” Türk mitolojisine göre -münhasıran Yeniçeri doktrininde- “Kızıl Elma”, İstanbul’dur. Dönemin Avrupası, Osmanlı İmparatorluğu’nun (7 ve 12 yıl içinde) İstanbul’u fethederek nüfusunu (oğul – kız ) çoğaltacağını düşünüyor. Süreler, Havvas ilimlerinden Dawa(h) sistemiyle değerlendirdiğinde her yılın bir jübile (herhangi bir olayın ellinci ya da yüzüncü yıldönümü) yılına işaret ettiği düşünülüyor. Başka bir hesaba göre de kehanette yer alan her yılın güneş yılının sürdüğü kadar güne yani 365 yıla tekabül ettiği kabul ediliyor. Kitap ismi ile Kızıl Elma Kehaneti başlığı çelişmektedir. İstanbul’un fethine tanıklık etmiş olan Chalcondyles, el yazmalarında Yunan (Bizans – Doğu) İmparatorluğu çökerken, Türklerin İmparatorluk kuruluşunu anlatıyor. Gravür ise “Türk İmparatorluğu’nun çöküşü” başlığını taşıyor. Gravürün yorumunu katalog kaydındaki üçüncü isim olan Artus Thomas yapıyor. Thomas, 1600’lü yılların başındaki politik konjonktüre uygun olarak Osmanlı’nın Batı’ya ilerlemesini durduğunu düşünüyor. Elinde Kızıl Elma’yı tuttuğu halde bu durumdan hoşnut olmayan figür, 13’üncü (****) Osmanlı Padişahı III. Mehmet’e benzetiliyor. Topkapı Sarayı Müzesi kütüphanesinde Bağdat kitapları arasında yer alan Osmanlı Padişahları albümünde Çelebi Mehmed’den Sultan III. Murad’a kadar 8 padişahın elinde elma vardır. 9’uncu padişah III. Mehmet’tir ve elinde kızıl elma yoktur. III. Mehmed’in, (1595 – 1603) tahta çıkışından iki yıl önce başlayan Osmanlı – Avusturya savaşı 11 yıl sonra (1606) Zitvatorok Antlaşması’yla sonuçlanıyor. Sultan I. Ahmed ve Avusturya adına Arşidük II. Rudolf arasında imzalanan anlaşma, Osmanlı’nın daha fazla Batı’ya gidemeyeceğini ortaya koyuyor.       (*) Kitap künyesi: … Avec la Continuation de la mesme Histoire depuis la ruine du Peloponese jusques à présent 1612 par Thomas Artus, Laonicus Chalcondyles, Paris: Claude Sonnius & Denys Bechet 1650. II.Cilt: Bakır baskı başlık sayfası , [4], 196, [12], Michel Baudier’in kaleme aldığı “Histoire Generale Du Serrail et De La Cour Du Grand Seigneur, Empereur Des Turcs” bölümü,“La Ville de Constantinople” adlı katlanır gravür, 89, [3], 1-273 çift sütun olarak numaralandırılmış 137 s., [3] s., Nicolas de Nicolay’ın 1572’de Nürnberg’de yayınlanmış olan “Von der Schiffart und Rayß in die Turcken unnd gegen Oriennt.” adlı eserinden alınmış 60 + 4 (?) tam sayfa gravür, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşüne dair 17 kehanet gravürü, 116 s., [3] s. (**) Koleksiyoner S.E’nin verdiği bilgiye göre kehanet gravürünün kitap içindeki orijinal hali renklidir. Kitap satışa sunulmadan önce – muhtemelen 1650 yılı içinde – elle renklendirilmiştir. (***) Ortaçağ’da heykellerin üzerine yazılan yazılara “epigram” deniliyordu. (****) Chalcondyles ve Thomas’a göre 3. Mehmet’in padişahlık sıralamasındaki yeri 13 değil 17’dir. Chalcondyles, Trakya’da (Rumeli’de) ilk fetihlerin kahramanı olan Osmanlı Şehzadesi Süleyman Paşa ile Fetret dönemi 3 ismi de “imparator” olarak kaydediyor. —+— On Yedinci Kehanet gravürü, okuduğunuz katalog bilgileriyle ilk kez müzayedeye çıkıyor. Bilgileri başka mecralarda kullanmanız halinde Maarif Sahaf Antika Galerisini referans göstermenizi öneririz.